Οι λεγόμενες φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες δεν είναι πάντα και τόσο οικολογικές. Διιστάμενες οι απόψεις των επιστημόνων . Η ανακύκλωση που... διχάζει Το χαρτί, το αλουμίνιο και τα πλαστικά
τον κ. Matthew Leach, ειδικό αναλυτή σε θέματα ενέργειας του Κέντρου Περιβαλλοντικής Τεχνολογίας (Center for Environmental Technology) του Imperial College του Λονδίνου. «Καλύτερα να την κάψετε!» λέει.
Αυτή βεβαίως είναι μία άποψη, σύμφωνα με την οποία μπορούμε να κάψουμε τα χαρτιά στο τζάκι χωρίς να φοβόμαστε ότι συμβάλλουμε στο φαινόμενο του θερμοκηπίου αφού το 99% του παρθένου χαρτιού προέρχεται από δάση με ελεγχόμενη εκμετάλλευση και όχι από τα τροπικά δάση. Σε αυτό το σημείο έρχεται η άλλη άποψη: «Το ξύλο που χρησιμοποιούν για την παραγωγή χαρτιού συνήθως προέρχεται από μεγάλες μονοκαλλιέργειες που συχνά εκτοπίζουν τα φυσικά οικοσυστήματα. Εξάλλου η χαρτοβιομηχανία ευθύνεται για τη ρύπανση των υδάτινων οικοσυστημάτων». Για να παραγάγουμε έναν και μόνο τόνο χαρτιού χρειαζόμαστε περίπου 38-53 στρέμματα δάσους, 280-440 κυβικά μέτρα νερού και 4.750 - 7.600 κιλοβατώρες. Πάντως σίγουρα η τελευταία συμβουλή που θα ήθελε να ακούσει ο πολίτης ο οποίος για χρόνια εκπαιδευόταν να συλλέγει τις εφημερίδες και να τις ρίχνει στους ειδικούς κάδους προς ανακύκλωση είναι ότι δεν πρέπει να δίνει για ανακύκλωση τα χάρτινα απορρίμματα.
Και αν εμπιστευθούμε τα νέα δεδομένα, η κατάσταση χειροτερεύει. Οι πολέμιοι της ανακύκλωσης χαρτιού στην Αγγλία ισχυρίζονται ότι οι κάδοι καθώς και οι εταιρείες που συλλέγουν τα χαρτιά αποτελούν τη χειρίστη μορφή ανακύκλωσης που μπορούμε να φανταστούμε. Στην Ελλάδα η κατάσταση διαφέρει, αλλά προς το χειρότερο. Η μέθοδος της ανακύκλωσης έχει ταυτισθεί με την απλή συλλογή χαρτιού, αφού οι περισσότερες προσπάθειες έμειναν στο στάδιο των πιλοτικών προγραμμάτων τόσο από τους δήμους όσο και από τους ιδιώτες. Για τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος ανακύκλωσης απαιτούνται πολλοί κάδοι και πολλά σημεία ανακύκλωσης αφού, όπως ισχυρίζονται οι Κασσάνδρες, η μεταφορά των χαρτιών από φορτηγά προσθέτει περισσότερο στο φαινόμενο του θερμοκηπίου απ' ό,τι η διαδικασία της παραγωγής καινούργιου χαρτιού. Επιπλέον οι απαιτήσεις για την ποιότητα της ανακυκλωμένης χαρτομάζας συχνά δεν μπορούν να ικανοποιηθούν και εν τέλει το κόστος από την όλη επιχείρηση είναι συνήθως τόσο υψηλό ώστε καθιστά προβληματική την οικονομική βιωσιμότητα των φορέων διαχείρισης.
Οι διαξιφισμοί τελευταία έχουν γίνει της μόδας. Ολοένα και περισσότεροι ειδικοί διαφωνούν ως προς το αν η ανακύκλωση είναι ή δεν είναι η καλύτερη λύση. Ενα αμυδρό φως εφησυχασμού υπάρχει όσον αφορά την ανακύκλωση αλουμινίου: είναι πάντα καλό να ανακυκλώνεις αλουμίνιο αφού απαιτείται μεγάλη κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος για την εξαγωγή του μετάλλου από τον ορυκτό βωξίτη. Εξοικονόμηση ηλεκτρικού ρεύματος σημαίνει εξοικονόμηση ορυκτών καυσίμων, με αποτέλεσμα η ανακύκλωση του αλουμινίου, όπως ισχυρίζεται η Amelia Craighill του Univercity of East Anglia, να εξοικονομεί περίπου το 95% της ενέργειας. Λιγότερο καθαρή είναι η ανακύκλωση υάλου, μπορεί ωστόσο να εξοικονομηθεί ενέργεια.
Η ανακύκλωση χαρτιού είναι λιγότερο απλή υπόθεση. Παρ' όλα αυτά, εν μέσω περιβαλλοντολογικών διαπληκτισμών, η ΕΕ έχει ήδη πάρει την απόφασή της. Η Οδηγία του 1994 για τη διαχείριση των σκουπιδιών επιμένει: ως το έτος 2001 ποσοστό 50% των απορριμμάτων χαρτιού θα πρέπει να ανακυκλώνεται. Σήμερα στη Δυτική Ευρώπη ανακυκλώνονται περισσότερα από τα μισά έντυπα, ενώ η διάθεση χαρτιού στην Ευρώπη υπολογίζεται σε 130 κιλά κατ' άτομο τον χρόνο. Στην Ελλάδα το χαρτί αποτελεί περίπου το 20%-30% των σκουπιδιών.
Πάντως, όπως υποστηρίζει η Greenpeace, από τη διαδικασία παραγωγής του χαρτιού παράγονται υγρά απόβλητα πολύ λιγότερα από το ανακυκλωμένο χαρτί. Ωστόσο θα ήταν επικίνδυνο να βγάλουμε γενικευμένα συμπεράσματα παρά μόνο με πολύ μεγάλη προσέγγιση. Οι τιμές του όγκου αποβλήτων και των παραμέτρων ρύπανσης εξαρτώνται πολύ από τις μεθόδους παραγωγής πολτού, από το ποσοστό ανακυκλοφορίας του νερού, από το είδος χαρτιού που παράγεται, από το είδος παλαιόχαρτου που χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη, από τη μέθοδο απομελάνωσης ή λεύκανσης που εφαρμόζεται κλπ.
Οι τεχνολογίες ανακύκλωσης δεν είναι πάντα φιλικές προς το περιβάλλον. Για να ανακυκλωθεί το χαρτί πρέπει να απομακρυνθούν τα πρόσθετα, οι μελάνες και τα υλικά επικάλυψης. Πολύ συχνά ακολουθείται και ένα στάδιο λεύκανσης. Οι διαδικασίας αυτές μπορεί να είναι εξαιρετικά ρυπογόνες. Βεβαίως παρέχονται σήμερα τεχνολογίες ανακύκλωσης που χρησιμοποιούν βιοδιασπώμενα απορρυπαντικά για την απομελάνωση και υπεροξείδιο του υδρογόνου για λεύκανση. Να σημειωθεί ότι δεν είναι δυνατόν να ανακυκλωθούν όλα τα χαρτιά. Προϊόντα με πολλές επικαλύψεις, φάκελοι με συνθετικές κόλλες ή πλαστικές μεμβράνες καθιστούν την ανακύκλωση από εξαιρετικά δύσκολη ως και αδύνατη. Τα πρόσθετα, όπως π.χ. τα αργιλώδη επιχρίσματα ή τα μελάνια, περιέχουν επίσης βαρέα μέταλλα που καταλήγουν στα απόβλητα της μονάδας ανακύκλωσης. Σύμφωνα όμως με στοιχεία της Greenpeace, σε σχέση με το παρθένο χαρτί, η παραγωγή ενός τόνου ανακυκλωμένου χαρτιού συνεπάγεται 74% λιγότερη ατμοσφαιρική ρύπανση, 35% λιγότερη ρύπανση των νερών, σωτηρία 17 δέντρων και δημιουργία θέσεων εργασίας.
ΠΗΓΗ vima.gr
