ΣΥΝΕΔΡΙΟ. Εναν αιώνα από τη γέννησή του και δεκαπέντε χρόνια από την κυκλοφορία της τελευταίας του συλλογής «Εκ του πλησίον», το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών φιλοξένησε στη 1 και 2 Νοεμβρίου διημερίδα αφιερωμένη στον Οδυσσέα Ελύτη. Για το έργο του νομπελίστα ποιητή κλήθηκαν από τη σύντροφό του Ιουλίτα Ιλιοπούλου να μιλήσουν κορυφαίοι Ελληνες και ξένοι φιλόλογοι, διακεκριμένοι ...... καλλιτέχνες και επιστήμονες. Ο μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης επεσήμανε τη διαχρονική αξία του «Αξιον Εστί», τη «Βίβλο του ελληνικού λαού», υπογραμμίζοντας τη σημασία του στην κρίσιμη περίοδο – «την αρχή του τέλους» – την οποία διανύουμε, για την κατανόηση της ιδιοπροσωπίας μας. Συνεπήρε, παρά τις μακρυγορίες του, το διψασμένο για ελπίδα κοινό, τονίζοντας ότι «η ρωμιοσύνη, ο Ρίτσος και ο Ελύτης δεν πεθαίνουν καθώς ο πυρήνας του λαού παραμένει χλωρός». Ο Δημήτρης Μαρωνίτης εντόπισε προδρόμους και επιγόνους της λυρικής ποίησης του Ελύτη και ιδιαίτερα τη βαθιά του συγγένεια με τον Σικελιανό. Υποστήριξε δε ότι ο λυρισμός φτάνει στο απόγειό του στην ελληνική ποίηση με τα «Ελεγεία της Οξώπετρας».
Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα ανίχνευσε μποντλερικού τύπου αντιστοιχίες (correspondances) με τις άλλες τέχνες στη ζωγραφική του Ελύτη, την οποία χαρακτήρισε «οπτική επαλήθευση της ποίησής του». Θέση την οποία αναίρεσε με εξαιρετικό τρόπο την επομένη ο ζωγράφος Χρόνης Μπότσογλου, αναδεικνύοντας το «χαμηλό κι ενίοτε φολκλορικό επίπεδο» στο οποίο κινούνται οι εικόνες του.
Ο φιλόλογος και μεταφραστής David Connoly κατέδειξε το πραγματικό και όχι αλληγορικό αντίκρισμα της μαγικής λειτουργίας της ποίησης στον Ελύτη, η οποία «καθιστά ορατό το αόρατο μεταμορφώνοντάς το». Πολύτιμα κλειδιά για την ανάγνωση της ποίησής του προσέφεραν στις εξαιρετικές τους αναγνώσεις ποιημάτων και στίχων του ο γλωσσολόγος Γεώργιος Μπαμπινιώτης και οι φιλόλογοι Κώστας Γεωργουσόπουλος και Μιχάλης Κοπιδάκης, αναδεικνύοντας την πολυσημία και το βάθος τους. Εξαίρετη ήταν και η φιλοσοφική προσέγγιση του φιλολόγου Μιχαήλ Λειβαδιώτη της συνάφειας του Ελύτη με τον Ιταλό ποιητή Ντίνο Καμπάνα και με τον Χάιντεγγερ όσον αφορά την αντίληψη του χρόνου. Η φιλόλογος Paola Minucci αποπειράθηκε μια προσέγγιση της «άλλης Ελλάδας του Ελύτη» πέρα από τις διαστρεβλωτικές αναγνώσεις της δυτικής νεοτερικότητας, χωρίς ωστόσο να μπορέσει να ξεφύγει από το παραμορφωτικό αυτό πλαίσιο. Ο ελληνιστής Mario Vitti κατέδειξε με στοιχεία τη μόνιμη αγωνία του Ελύτη για τη δυσκολία πρόσληψης της ποίησής του από το κοινό.
Ο Αμερικανός μεταφραστής του, Jeffrey Carson, μίλησε για την προσωπική του σχέση με τον ποιητή, υπογραμμίζοντας τη θεμελιώδη και πρωταρχική σχέση του με τη γλώσσα. Ο Σουηδός ομόλογός του, Ingemar Rhedin, ανίχνευσε τον τόνο της φωνής του ελυτικού έργου, ενώ ο Λιβανέζος ποιητής Salah Stetie κατέδειξε τη συγγενική σχέση του ποιητή με τον Ρεμπό, τον Ρεβερντί με άξονα το φως.
Η ποιήτρια Κική Δημουλά απέδειξε με θαυμάσιο τρόπο πως «η ποίηση διαβάζεται με ποίηση», φωτίζοντας τα σημεία επαφής της δικής της ποίησης με το ελυτικό σύμπαν. Ο συνθέτης Γιώργος Κουρουπός προασπίστηκε μια φυσικοκεντρική προσέγγιση της ελυτικής ποίησης, ενώ ο ψυχίατρος Θανάσης Τζαβάρας μίλησε για τη φιλία του με τον Ελύτη. Ο φυσικός Δημήτρης Νανόπουλος έκανε τετριμμένα αντιποιητικά σχόλια, προσπαθώντας να στηρίξει τη σχέση της Φυσικής με την (υπερρεαλιστική) ποίηση. |
