Η επομένη της συμφωνίας με τους δανειστές βρίσκει την Ελλάδα αντιμέτωπη με ένα νέο μακρύ και ανηφορικό μονοπάτι που είναι μεν προσανατολισμένο στην "έξοδο" από τη κρίση, αλλά έχει και "λακκούβες" και σημεία που πρέπει να...
διαλευκανθούν. Παραμένουν αδιευκρίνιστα τρία πολύ σημαντικά πεδία: τα 35+1 δισ. ευρώ του αναπτυξιακού πακέτου, η παρέμβαση στο χρέος που συνδέεται με την πρώτη επικαιροποίηση του MοU, ενώ η πιο άμεση "αγωνία" είναι αυτή της προχρηματοδότησης με 7+5 δισ. ευρώ.
Παραμένουν και τουλάχιστον πέντε θολά σημεία για την οριστική συμφωνία του νέου MοU που δεν είναι ακόμη δεδομένο, με τις πιθανές "ευθύνες" νέας ρήξης να βαραίνουν – βάση της συμφωνίας – τους ώμους της κυβέρνησης. Υπάρχουν δικλείδες για διαδοχικά πρόσθετα μέτρα η διαπραγμάτευση με το ΔΝΤ, αλλά και οι όροι του "υπερταμείου" των 50 δισ. ευρώ.
Η συμφωνία που πρέπει να κυρώσει η Βουλή έως την Τετάρτη μαζί με το πρώτο πακέτο από προαπαιτούμενα έχει τρεις κρίσιμες "ασάφειες":
1. Τα 35+1 δισ. ευρώ του αναπτυξιακού πακέτου δεν έχει διασφαλιστεί/διευκρινιστεί ότι αποτελούν νέο "χρήμα" και όχι απλά άθροισμα υφιστάμενων πακέτων. Η συμφωνία αναφέρεται σε "κινητοποίηση ποσού έως 35 δισ. ευρώ (από διάφορα ενωσιακά προγράμματα) για τη χρηματοδότηση της επενδυτικής και οικονομικής δραστηριότητας, μεταξύ άλλων σε επίπεδο ΜΜΕ" και "την αύξηση του επιπέδου προχρηματοδότησης κατά 1 δισ. ευρώ για την άμεση τόνωση των επενδύσεων" και ασαφώς στο "Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη" που "θα παράσχει επίσης χρηματοδοτικές ευκαιρίες για την Ελλάδα".
Ωστόσο, εξηγούν πηγές εντός και εκτός Ελλάδας, η προχρηματοδότηση 1 δισ. ευρώ συνδέεται με κονδύλια του νέου ΕΣΠΑ (ήδη έχει εισρεύσει και δεν έχει αποδοθεί λόγω της κρίσης η προχρηματοδότηση του 2014) ενώ το ποσό των 35 δισ. ευρώ στα προηγούμενα σχέδια συμφωνίας ήταν το άθροισμα του συνόλου νέου ΕΣΠΑ των 20 δισ. ευρώ και των αγροτικών κονδυλίων (πυλώνας 1 ΚΑΠ) για την περίοδο έως το 2020. Δηλαδή δεν ήταν "νέο" χρήμα που θα τόνωνε επιπλέον την αναπτυξιακή διαδικασία, πέραν όσων έχουν εδώ και χρόνια αποφασισθεί και θα δικαιούταν η Ελλάδα αν ήταν σε τροχιά δημοσιονομικής προσαρμογής.
2. Ο χρόνος/λεπτομέρειες των παρεμβάσεων στο χρέος συνδέονται όχι μόνο με την υπογραφή του νέου MOU αλλά και με την πρώτη επικαιροποίησή του. "Η Ευρωομάδα παραμένει έτοιμη να εξετάσει, εάν χρειαστεί, πιθανά πρόσθετα μέτρα (πιθανή παράταση των περιόδων χάριτος και αποπληρωμής), για να εξασφαλιστεί ότι οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες παραμένουν σε βιώσιμο επίπεδο", αναφέρεται στην συμφωνία.
Και καθιστά σαφές ότι "τα μέτρα αυτά θα εξαρτώνται από την πλήρη υλοποίηση των μέτρων τα οποία πρόκειται να συμφωνηθούν σε πιθανό νέο πρόγραμμα και θα εξεταστούν μετά την πρώτη θετική ολοκλήρωση επανεξέτασης".
3. Η αγωνία για την προχρηματοδότηση. Σήμερα διεξάγονται νέες διαβουλεύσεις στις Βρυξέλλες επιχειρώντας να βρουν νομική λύση μετά από "εντολή" του Eurogroup της Δευτέρας στην απόφαση κατανομής 7 δισ. ευρώ για τον Ιούλιο και άλλων 5 δισ. ευρώ για τον Αύγουστο για την κάλυψη των πρώτων αναγκών μαζί με 10 δισ. ευρώ που έχουν ανάγκη οι τράπεζες.
Οι ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν είναι μεγάλες. Μαζί με τα 448 εκατ ευρώ που δεν αποπληρώθηκαν χθες η Ελλάδα οφείλει 2 δισ. ευρώ στο ΔΝΤ, και στις 20/7 πρέπει να αποπληρώσει 3,4 δισ. ευρώ στην ΕΚΤ. Παράλληλα τρέχουν οφειλές προς την ΤτΕ, προς ταμεία και φορείς του δημοσίου και – βέβαια – για την στήριξη του τραπεζικού συστήματος.
Θεωρητικά, με βάση τη συμφωνία, οι πρώτες χρηματοδοτήσεις πρέπει να είναι διαθέσιμες αν έως αύριο η κυβέρνηση κυρώσει την συμφωνία στη Βουλή και εγκριθεί το πρώτο πακέτο με προαπαιτούμενα (ΦΠΑ και άλλα εισπρακτικά μέτρα, ασφαλιστικό, αυτόματη περικοπή δαπανών, ανεξαρτησία ΕΛΣΤΑΤ). To Eurogroup θα επικυρώσει την πρώτη αυτή απόφαση και θα οδεύσει αυτή στα κοινοβούλια κρατών – μελών προς κύρωση έως την Παρασκευή.
Ο – ανηφορικός - δρόμος προς το MοU
Μπορεί η συμφωνία που επιτεχύθηκε το πρωί της Δευτέρας να απομάκρυνε πολλούς από τους κινδύνους δυσμενών εξελίξεων, από την εκχώρηση κυριαρχίας στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων με την επαναφορά του γερμανικού σχεδίου του 2012 για ταμείο με έδρα στο Λουξεμβούργο, έως το σενάριο Grexit και παραπομπής του χρέους στο περίφημο Club de Paris, αλλά πολλά ακόμη είναι… μπροστά.
Η πραγματική διαπραγμάτευση για το τρίτο MoU ουσιαστικά τώρα ξεκινά. Και υπάρχουν τουλάχιστον κρίσιμα βήματα που κρύβουν… "λακκούβες".
1. Το βασικό μέτωπο είναι το ίδιο το νέο MOU. "H έναρξη διαπραγματεύσεων δεν προδικάζει οποιαδήποτε ενδεχόμενη τελική συμφωνία επί νέου προγράμματος του ESM, η οποία θα πρέπει να βασίζεται σε απόφαση επί του συνολικού πακέτου (συμπεριλαμβανομένων των χρηματοδοτικών αναγκών, της βιωσιμότητας του χρέους και της πιθανής ενδιάμεσης χρηματοδότησης)”, αναφέρεται. Και γίνεται σαφές ότι η σύνοδος κορυφής αναφέρεται σε ανάγκες μεταξύ 82-86 δισ. ευρώ, αλλά καλεί τους θεσμούς να διερευνήσουν τις δυνατότητες για τη μείωση του χρηματοδοτικού φακέλου, μέσω εναλλακτικής δημοσιονομικής πορείας ή μέσω υψηλότερων εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις και από την αποκατάσταση της πρόσβασης στις αγορές.
2. Απαιτείται νέο πακέτο μέτρων. Τα προαπαιτούμενα που πρέπει να κατατεθούν έως τις 22/7 (κώδικας πολιτικής δικονομίας, bail-in τραπεζών), το αίτημα έως 20/7 προς τους δανειστές να έρθουν για "τεχνική βοήθεια" παλαιού τύπου στην Αθήνα αλλά και η απόφαση επίσης έως 20/7 για τα μέτρα αποπολιτικοποίησης του δημοσίου μαζί με απόφαση για την μείωση του κόστους του ετησίως.
3. Εκκρεμεί η διαπραγμάτευση με το ΔΝΤ. Η Ελλάδα δεσμεύθηκε να αποπληρώσει τις καθυστερούμενες οφειλές του προς το ΔΝΤ και την Τράπεζα της Ελλάδος και να δημιουργήσει "συνθήκες που θα επιτρέψουν την ομαλή ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων. Οι κίνδυνοι της μη ταχείας ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων βαρύνουν πλήρως την Ελλάδα", αναφέρεται.
Προϋπόθεση αποτελεί αίτημα προς το ΔΝΤ "προκειμένου η Ευρωομάδα να συμφωνήσει σχετικά με νέο πρόγραμμα του ΕΜΣ" για την στήριξη μετά τον Μάρτιο του 2016.
4. Υπάρχουν δικλείδες για διαδοχικά πρόσθετα μέτρα. Πέρα από την ρήτρα περικοπών που θεσπίζεται την Τετάρτη, υπάρχει σαφής δέσμευση για αντιστάθμιση των μονομερών ενεργειών του 2015 ή ανατροπή τους, των αποφάσεων του ΣτΕ το 2012, αλλά και για τα προαπαιτούμενα που συμφωνήθηκαν (στις αγορές, στο ασφαλιστικό, στο εργασιακό, στις τράπεζες στην ενέργεια κλπ).
5. Εκκρεμούν και οι όροι του "υπερταμείου" των 50 δισ. ευρώ. "Τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν αξία (valuable) θα μεταφερθούν σε ένα ανεξάρτητο ταμείο που θα τα ρευστοποιήσει μέσω ιδιωτικοποιήσεων και άλλων μέσων" αναφέρεται. Από τα 50 δισ. ευρώ τα πρώτα 25 δισ. ευρώ "θα χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και άλλων assets" Το υπόλοιπο 50% θα μοιράζεται καθώς θα σωρεύεται κατά το ήμισυ για την μείωση του χρέους και κατά το υπόλοιπο για επενδύσεις. Πέρα από το μεγάλο "σκόπελο" της έδρας που ξεπεράστηκε και παραμένει στην Ελλάδα και θα διοικείται από ελληνικές αρχές μένει να φανεί πως θα αποτιμηθούν οι αξίες και πως θα επιλεγούν και με ποιους όρους.
3. Η αγωνία για την προχρηματοδότηση. Σήμερα διεξάγονται νέες διαβουλεύσεις στις Βρυξέλλες επιχειρώντας να βρουν νομική λύση μετά από "εντολή" του Eurogroup της Δευτέρας στην απόφαση κατανομής 7 δισ. ευρώ για τον Ιούλιο και άλλων 5 δισ. ευρώ για τον Αύγουστο για την κάλυψη των πρώτων αναγκών μαζί με 10 δισ. ευρώ που έχουν ανάγκη οι τράπεζες.
Οι ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν είναι μεγάλες. Μαζί με τα 448 εκατ ευρώ που δεν αποπληρώθηκαν χθες η Ελλάδα οφείλει 2 δισ. ευρώ στο ΔΝΤ, και στις 20/7 πρέπει να αποπληρώσει 3,4 δισ. ευρώ στην ΕΚΤ. Παράλληλα τρέχουν οφειλές προς την ΤτΕ, προς ταμεία και φορείς του δημοσίου και – βέβαια – για την στήριξη του τραπεζικού συστήματος.
Θεωρητικά, με βάση τη συμφωνία, οι πρώτες χρηματοδοτήσεις πρέπει να είναι διαθέσιμες αν έως αύριο η κυβέρνηση κυρώσει την συμφωνία στη Βουλή και εγκριθεί το πρώτο πακέτο με προαπαιτούμενα (ΦΠΑ και άλλα εισπρακτικά μέτρα, ασφαλιστικό, αυτόματη περικοπή δαπανών, ανεξαρτησία ΕΛΣΤΑΤ). To Eurogroup θα επικυρώσει την πρώτη αυτή απόφαση και θα οδεύσει αυτή στα κοινοβούλια κρατών – μελών προς κύρωση έως την Παρασκευή.
Ο – ανηφορικός - δρόμος προς το MοU
Μπορεί η συμφωνία που επιτεχύθηκε το πρωί της Δευτέρας να απομάκρυνε πολλούς από τους κινδύνους δυσμενών εξελίξεων, από την εκχώρηση κυριαρχίας στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων με την επαναφορά του γερμανικού σχεδίου του 2012 για ταμείο με έδρα στο Λουξεμβούργο, έως το σενάριο Grexit και παραπομπής του χρέους στο περίφημο Club de Paris, αλλά πολλά ακόμη είναι… μπροστά.
Η πραγματική διαπραγμάτευση για το τρίτο MoU ουσιαστικά τώρα ξεκινά. Και υπάρχουν τουλάχιστον κρίσιμα βήματα που κρύβουν… "λακκούβες".
1. Το βασικό μέτωπο είναι το ίδιο το νέο MOU. "H έναρξη διαπραγματεύσεων δεν προδικάζει οποιαδήποτε ενδεχόμενη τελική συμφωνία επί νέου προγράμματος του ESM, η οποία θα πρέπει να βασίζεται σε απόφαση επί του συνολικού πακέτου (συμπεριλαμβανομένων των χρηματοδοτικών αναγκών, της βιωσιμότητας του χρέους και της πιθανής ενδιάμεσης χρηματοδότησης)”, αναφέρεται. Και γίνεται σαφές ότι η σύνοδος κορυφής αναφέρεται σε ανάγκες μεταξύ 82-86 δισ. ευρώ, αλλά καλεί τους θεσμούς να διερευνήσουν τις δυνατότητες για τη μείωση του χρηματοδοτικού φακέλου, μέσω εναλλακτικής δημοσιονομικής πορείας ή μέσω υψηλότερων εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις και από την αποκατάσταση της πρόσβασης στις αγορές.
2. Απαιτείται νέο πακέτο μέτρων. Τα προαπαιτούμενα που πρέπει να κατατεθούν έως τις 22/7 (κώδικας πολιτικής δικονομίας, bail-in τραπεζών), το αίτημα έως 20/7 προς τους δανειστές να έρθουν για "τεχνική βοήθεια" παλαιού τύπου στην Αθήνα αλλά και η απόφαση επίσης έως 20/7 για τα μέτρα αποπολιτικοποίησης του δημοσίου μαζί με απόφαση για την μείωση του κόστους του ετησίως.
3. Εκκρεμεί η διαπραγμάτευση με το ΔΝΤ. Η Ελλάδα δεσμεύθηκε να αποπληρώσει τις καθυστερούμενες οφειλές του προς το ΔΝΤ και την Τράπεζα της Ελλάδος και να δημιουργήσει "συνθήκες που θα επιτρέψουν την ομαλή ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων. Οι κίνδυνοι της μη ταχείας ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων βαρύνουν πλήρως την Ελλάδα", αναφέρεται.
Προϋπόθεση αποτελεί αίτημα προς το ΔΝΤ "προκειμένου η Ευρωομάδα να συμφωνήσει σχετικά με νέο πρόγραμμα του ΕΜΣ" για την στήριξη μετά τον Μάρτιο του 2016.
4. Υπάρχουν δικλείδες για διαδοχικά πρόσθετα μέτρα. Πέρα από την ρήτρα περικοπών που θεσπίζεται την Τετάρτη, υπάρχει σαφής δέσμευση για αντιστάθμιση των μονομερών ενεργειών του 2015 ή ανατροπή τους, των αποφάσεων του ΣτΕ το 2012, αλλά και για τα προαπαιτούμενα που συμφωνήθηκαν (στις αγορές, στο ασφαλιστικό, στο εργασιακό, στις τράπεζες στην ενέργεια κλπ).
5. Εκκρεμούν και οι όροι του "υπερταμείου" των 50 δισ. ευρώ. "Τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν αξία (valuable) θα μεταφερθούν σε ένα ανεξάρτητο ταμείο που θα τα ρευστοποιήσει μέσω ιδιωτικοποιήσεων και άλλων μέσων" αναφέρεται. Από τα 50 δισ. ευρώ τα πρώτα 25 δισ. ευρώ "θα χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών και άλλων assets" Το υπόλοιπο 50% θα μοιράζεται καθώς θα σωρεύεται κατά το ήμισυ για την μείωση του χρέους και κατά το υπόλοιπο για επενδύσεις. Πέρα από το μεγάλο "σκόπελο" της έδρας που ξεπεράστηκε και παραμένει στην Ελλάδα και θα διοικείται από ελληνικές αρχές μένει να φανεί πως θα αποτιμηθούν οι αξίες και πως θα επιλεγούν και με ποιους όρους.
